Czym jest analfabetyzm funkcjonalny i jak mu przeciwdziałać

Instytut Infuture po raz kolejny wydał Mapę trendów [1]. To opracowanie skupiające się na wskazaniu kierunków, w których rozwijają się świat oraz biznes. Dzięki pracy z tym narzędziem możesz przygotować się do nadchodzących zmian, zmniejszyć niepewność w kwestiach związanych z długoterminowym rozwojem oraz odkryć nowe pomysły i dążyć ku innowacji. W publikacji – oprócz wielu interesujących zagadnień – znalazło się jedno, które szczególnie przykuło moją uwagę: analfabetyzm funkcjonalny. Opowiem o nim szerzej, ponieważ będzie to dobre wprowadzenie do tego, w jakim kierunku działamy w Dimotely.

Z tego artykułu dowiesz się między innymi:

• Co rozumiemy pod pojęciem analfabetyzm funkcjonalny.
• Skąd bierze się ten rodzaj analfabetyzmu.
• Jakie są / mogą być skutki analfabetyzmu funkcjonalnego.
• Co można robić, by przeciwdziałać analfabetyzmowi funkcjonalnemu.
• O czym w tym kontekście pamiętać w ramach działalności biznesowej.
• Jak w Dimotely podejmujemy temat dostępności, inkluzywności i przeciwdziałania analfabetyzmowi funkcjonalnemu.

Czym jest analfabetyzm funkcjonalny

O analfabetyzmie funkcjonalnym [2] mówimy wówczas, gdy osoba, nawet ta z formalnym wykształceniem, nie potrafi wykorzystać swojej wiedzy do sprawnego działania w nowoczesnym społeczeństwie, przede wszystkim w codziennych aspektach życia. Trudności takie mogą się pojawić na wielu płaszczyznach, między innymi w następujących kwestiach:

• Czytanie i pisanie ze zrozumieniem. To sytuacja, w której człowiek nie potrafi czytać i wyciągać poprawnych wniosków, poprawnie pisać (pod względem gramatycznym i logicznym) czy interpretować skomplikowanych tekstów, w szczególności umów, które opierają się na różnych podstawach prawnych i wiążą się z określonymi zachowaniami i konsekwencjami.
• Korzystanie z technologii. Czyli obsługa komputera, smartfona, internetu. Ale również wszelkich czytników, automatów i innych elektronicznych interfejsów – brak tych umiejętności we współczesnym świecie wydatnie utrudnia dostęp do informacji i usług.
• Analizowanie informacji i rozwiązywanie problemów. To przede wszystkim trudności z logicznym myśleniem [przyczyna-skutek], wyciąganie wniosków i podejmowanie na ich podstawie decyzji.
• Komunikowanie się. Gdy osoba nie potrafi wyrażać swoich myśli i uczuć w sposób jasny i zrozumiały, utrudnia jej to kontakty z innymi ludźmi.

Skąd bierze się analfabetyzm funkcjonalny

Przyczyny tego zjawiska mogą być różne i mogą zależeć od wielu czynników. Zaliczamy do nich na przykład:

• niski poziom wykształcenia,
• braku dostępu do edukacji, a nawet niewystarczające nauczanie (!),
• brak praktyki i ćwiczenia swoich umiejętności.

Ale to nie wszystko. Bardzo ważne są również zmiany zachodzące w świecie, a wśród nich ciągły rozwój technologii informacyjnych i komunikacyjnych, mogą pogłębiać problemy osób z analfabetyzmem funkcjonalnym. W rezultacie część społeczeństwa nie będzie potrafiła korzystać z tych nowych narzędzi i rozwiązań.

Zjawisko nie jest marginalne i już dziś widać, że kroki podejmowane w celu przeciwdziałania przyczynom i skutkom muszą być zdecydowane. Między innymi w tym celu na szczeblu europejskim, a w efekcie również krajowym, tworzy się prawo ułatwiające szeroko pojętą dostępność do produktów i usług. To temat niezwykle istotny, już wkrótce w sposób praktyczny dotyczący również licznej grupy przedsiębiorców. O dostępności znajdziesz na blogu Dimotely osobny, obszerny artykuł.

Skutki analfabetyzmu funkcjonalnego

Dlaczego tak istotne jest pochylanie się nad tematem analfabetyzmu funkcjonalnego? Zjawisko to może mieć bardzo szerokie i poważne skutki. 

Bardzo ogólnie ujęte trudności w  codziennym funkcjonowaniu to szereg sytuacji takich jak na przykład: 

• problemy ze zrozumieniem zapisów w umowach i dokumentach, a co za tym idzie – związanych z tym konsekwencji,
• brak świadomości na temat zobowiązań, jakie przyjmujemy na siebie zgodnie z umowami,
• kłopot ze znalezieniem i utrzymaniem zatrudnienia – osoby z analfabetyzmem funkcjonalnym mogą nie potrafić prawidłowo wykonywać powierzonych im zadań,
• problemy ze zdrowiem, choćby z uwagi na brak zrozumienia treści ulotek dołączanych do leków,
• wykluczenie społeczne – niechęć do udziału w aktywnościach związanych z umiejętnością korzystania z technologii lub uwarunkowanych koniecznością komunikowania się za pośrednictwem nowoczesnych narzędzi.

Jak możemy zwalczać analfabetyzm funkcjonalny

Jeśli prowadzisz biznes, musisz mieć świadomość, że sposób, w jaki kształtujesz swoje produkty i usługi, wpływasz na swoich klientów, w tym podejmowane przez nich zachowania. Jednym z celów Twoich aktywności w tym zakresie może być ułatwianie dostępności produktów i usług oraz wychodzenie naprzeciw oczekiwaniom klienta.

Już przy samym projektowaniu produktu lub usługi przedsiębiorca powinien zbadać, jaki wpływ jego oferta będzie miała na jego klientów. A nawet szerzej – na społeczeństwo, bowiem to oddziaływanie może objąć też inne osoby niż aktywni klienci. Na każdym etapie działania firmy warto myśleć o budowaniu świadomości marki.

Walka z analfabetyzmem funkcjonalnym w kontekście prawa jest kluczowa dla zapewnienia równego dostępu do sprawiedliwości i ochrony praw  wszystkich osób. Wymaga to  działań na wielu płaszczyznach – od tworzenia przystępnych dokumentów prawnych po zapewnianie tłumaczy i szkoleń.

Pamiętajmy, że każdy ma prawo do rozumienia i korzystania z prawa. Działania na rzecz przeciwdziałania analfabetyzmowi funkcjonalnemu to inwestycja w budowanie bardziej sprawiedliwego i inkluzywnego społeczeństwa.

Projektuj właściwie produkt i usługę

Steve Jobs wskazał, że w dizajnie nie chodzi o to, jak dany przedmiot wygląda, ale przede wszystkim, jak działa:

Uczmy się zatem od najlepszych, aby osiągać spektakularne wyniki. W myśl tej zasady tworzymy w Dimotely dokumenty prawne.  Projektujemy je, a nie tylko piszemy, z myślą o osobach, które nie mają wykształcenia prawniczego. 

Dzięki przemyślanej strukturze, mniej formalnemu językowi oraz licznym wskazówkom, właściwie każdy może je zrozumieć i wdrożyć. Przewidzieliśmy również sytuację, że jeśli pojawiłaby się jakakolwiek wątpliwość, istnieje możliwość umówienia się na 15-minutowy dyżur prawny. Wówczas nasz zespół wyjaśni, jak korzystać z danego dokumentu.

Nasze dokumenty przybierają formę videowzorów. Oznacza to, że do szablonu dokumentu w postaci tekstowej została załączona instrukcja video. Osoba wypełniająca swoje dokumenty może dzięki temu przejść przez cały proces razem z ekspertem.

Nowy projekt Dimotely

W Dimotely działamy w przekonaniu, że prawo ma ułatwiać życie, a nie je komplikować. To wprowadzenie omawiające zjawisko analfabetyzmu funkcjonalnego powstało między innymi po to, by jasno wyznaczyć ścieżkę naszych najbliższych działań. Przeciwdziałanie analfabetyzmowi funkcjonalnemu jest w dużej mierze również odpowiedzialnością środowiska prawniczego.

Od kilku lat wspieramy właścicielki i właścicieli biznesów, twórców cyfrowych i influencerów w ich działaniach w sieci i poza nią. Już wkrótce zaoferujemy produkt, który będzie kontynuacją idei wideowzorów. Doskonale wpisuje się w rozwój dostępności i przeciwdziałanie omówionemu tutaj szeroko analfabetyzmowi funkcjonalnemu. Szczegóły wkrótce!

Lubisz być na bieżąco? Czytać i słuchać treści podobnych do tematu poruszonego w tym wpisie?

Zapraszam Cię na mój kanał na YouTube. Znajdziesz tam rozmowy z osobami prowadzącymi świetnie działające biznesy online oraz aktualne zagadnienia prawne, nad którymi pochylam się jako prawniczka i jako przedsiębiorczyni.
Zajrzyj też na Instagram, gdzie publikuję informację o aktualnych aktywnościach swoich i zespołu Dimotely.
Co środę wysyłam newsletter – zasubskrybuj wiadomości ode mnie!

Przypisy

[1] https://infuture.institute/mapa-trendow/

[2] https://pl.wikipedia.org/wiki/Analfabetyzm_funkcjonalny